TẠI SAO LỄ HIỆN XUỐNG ĐƯỢC CỬ HÀNH VÀO CHÚA NHẬT?
Phillip Campbell
WHĐ (03.6.2022) - Lễ Hiện xuống hay lễ Ngũ tuần là một trong
những lễ cổ xưa nhất của Giáo hội Công giáo, có trước lễ Giáng sinh và có lẽ xuất
hiện cùng thời với lễ Phục sinh. Lần đầu tiên Lễ Ngũ tuần được đề cập đến trong
một phần còn sót lại của một tác phẩm bị thất lạc của Thánh Irenaeus, có niên đại vào cuối
thế kỷ II.[1] Thánh Irenaeus viết rằng các
Kitô hữu đã bỏ qua việc quì gối trong phụng vụ Lễ Ngũ tuần như một dấu chỉ cho
thấy ý nghĩa đặc biệt của ngày lễ này. Vài thập kỷ sau, giáo phụ Tertullian đề
cập đến Lễ Ngũ tuần như một ngày lễ đã được thiết lập rõ ràng và cho rằng độc
giả của ngài đã quen thuộc với ngày lễ này. Trong một luận thuyết về Bí tích Rửa
tội (có lẽ được viết từ năm 198 đến 207), giáo phụ Tertullian gợi ý rằng, sau Lễ
Phục sinh thì Lễ Ngũ tuần là dịp thích hợp nhất để cử hành phép Rửa.[2] Do đó, có thể giả định rằng
Lễ Ngũ tuần đã trở thành một lễ được tuân giữ phổ biến muộn nhất là vào năm
200.
Từ xa xưa, Lễ Ngũ tuần luôn được cử hành vào Chúa Nhật, 50
ngày sau Lễ Phục sinh. Vì phải rơi vào Chúa nhật, nên Lễ Ngũ tuần không nhất
thiết phải diễn ra theo một ngày nhất định, có nghĩa là, giống như Lễ Phục
sinh, Lễ Ngũ tuần là một đại lễ, có thể rơi vào các ngày khác nhau trong năm để
bảo đảm ngày lễ luôn được cử hành vào một Chúa nhật cụ thể.
Thực ra, Kinh thánh không nói rõ là Lễ Ngũ tuần rơi vào ngày
Chúa nhật, vậy thì tại sao Giáo hội sơ khai quyết định rằng Lễ Ngũ tuần phải được
cử hành vào Chúa Nhật?
Mặc dù Kinh thánh không đề cập đến thời điểm xảy ra Lễ Ngũ
tuần, nhưng có bằng chứng xác đáng cho thấy rằng biến cố Chúa Thánh Thần hiện
xuống tại Phòng Tiệc Ly xảy ra vào một ngày Chúa Nhật. Làm thế nào chúng ta có
thể biết điều này?
Trước hết, chúng ta cần hiểu nền tảng của Cựu Ước về Lễ Ngũ
Tuần. Lễ Ngũ tuần ban đầu là Lễ hội Shavout
của người Do Thái, tức là "Lễ các Tuần"
trong Kinh thánh. Shavout có nghĩa là
“tuần” (שָׁבוּעוֹת).
Việc tổ chức Lễ các Tuần được tìm thấy trong Sách Xuất Hành, vốn được mừng
trong mùa hè như là một lễ tạ ơn sau khi kết thúc mùa thu hoạch lúa mì đầu mùa:
"Ngươi sẽ mừng lễ các Tuần, dâng lúa
mì đầu mùa, rồi mừng lễ Thu hoạch cuối năm” (Xh 34, 22). Ở Israel cổ đại,
mùa thu hoạch ngũ cốc đầu mùa kéo dài 7 tuần, bắt đầu vào Lễ Vượt Qua và kết
thúc vào Lễ các Tuần. Đây được coi là khoảng thời gian tràn ngập niềm vui.[3]
Ngoài ra, Lễ Ngũ Tuần cũng bao hàm những ý nghĩa khác nữa:
Là ngày kỷ niệm việc Thiên Chúa thiết lập giao ước với Dân Israel qua việc ban
hành Luật trên núi Sinai. Sách Thánh không cho biết Luật được ban hành khi nào,
cũng như không kết nối rõ ràng Lễ các Tuần với sự kiện này. Đây có thể được coi
là một truyền thống kinh sư. Và một truyền thống văn hoá cổ Hy Lạp khác liên kết
Lễ Ngũ Tuần với việc cử hành hằng năm giao ước Noe với toàn thể nhân loại (St
9, 8-17).
Trong Bản Bảy Mươi (bản dịch Kinh Thánh từ tiếng Hípri sang
tiếng Hy Lạp), các dịch giả đã sử dụng từ Πεντηκοστή (Pentēkostē) để chỉ ngày lễ.[4] Từ Pentecost có nghĩa là “thứ
năm mươi” và rõ ràng là ám chỉ ngày Lễ các Tuần (Shavout) xảy ra vào ngày thứ năm mươi — nhưng ngày thứ năm mươi sau
đó thì sao? Câu trả lời cho điều này đã xác định ngày Lễ Ngũ Tuần.
Vào thế kỷ thứ I, có 2 phương pháp tính niên đại về ngày Lễ
các Tuần: phương pháp của người Xađốc và người Pharisêu. Những người Xađốc tính
Lễ các Tuần là 50 ngày kể từ ngày Sabát tuần đầu tiên của Năm mới theo người Do
Thái, có nghĩa là Lễ các Tuần luôn được cử hành vào Chúa nhật, vì bắt đầu vào
ngày Sabát (thứ Bảy) và thêm 50 ngày nữa sẽ luôn dẫn đến việc cử hành vào Chúa
nhật.
Tuy nhiên, những người Pharisêu tính ra nó là 50 ngày kể từ
ngày Sabát Vượt Qua, điều này cho phép linh hoạt thay đổi ngày lễ dựa trên thời
gian của Lễ Vượt qua, vốn cử hành vào ngày 14 của tháng Nisan, có thể rơi vào bất
kỳ ngày nào trong tuần. Kể từ khi người Xađốc kiểm soát việc thờ phượng trong Đền
thờ vào thời điểm của Sách Công vụ, có khả năng là Lễ Ngũ tuần được đề cập
trong Sách Công vụ được cử hành vào một ngày Chúa nhật theo cách tính của người
Xađốc.
Ngay cả trong trường hợp không chắc chắn là lịch Pharisêu có
được sử dụng hay không, thì qua các sách Phúc âm, chúng ta biết rằng người
Pharisêu đã cử hành Lễ Vượt qua năm Chúa chịu nạn vào đêm thứ sáu (đó sẽ là
ngày Sabát thứ Bảy theo cách tính của người Do Thái, vì một ngày mới bắt đầu
lúc mặt trời lặn). Điều này có nghĩa là, theo cách tính của người Pharisêu, Lễ
Ngũ tuần năm ấy cũng được ấn định vào một ngày Chúa nhật. Do đó, cho dù có theo
lịch của người Pharisêu hay của người Xađốc, chúng ta vẫn có thể khá chắc chắn
rằng Lễ Ngũ tuần được đề cập trong sách Công vụ 2, 1 rơi vào ngày Chúa nhật.
Và rồi, kể từ đó, Giáo hội luôn cử hành Lễ Ngũ tuần (mà
chúng ta quen gọi là lễ Chúa Thánh Thần hiện xuống) vào ngày Chúa nhật.
---
Hầu hết nội dung của bài viết này được trích từ một cuốn
sách của chính tác giả: Phillip Campbell,
The Feasts of
Christendom: History, Theology, and Customs of the Principal Feasts of the
Catholic Church (Cruachan Hill Press, 2021). Cuốn sách nghiên cứu
nguồn gốc, sự phát triển và việc cử hành những ngày lễ lớn của thế giới Kitô
giáo.
Nt. Anna Ngọc Diệp, OP
Dòng Đa Minh Thánh Tâm
Chuyển ngữ từ: catholicexchange.com
(2. 6. 2022)
[1] Xem đoạn thứ bảy. Những đoạn này xuất hiện trong bản thảo của
Eusebius, được tìm thấy tại Turin và được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1715.
Tính xác thực của những đoạn văn này nói chung là được chấp nhận, dù thế, vẫn
luôn có một số ý kiến bất đồng
[4] Những chi tiết tham khảo này được tìm thấy trong Tb 2, 1 và 2
Mac12, 32.
Nguồn: Hội Đồng Giám Mục Việt Nam - hdgmvietnam.com
