LỜI CHỦ
CHĂN GIÁO PHẬN XUÂN LỘC THÁNG 09/2023
“GẶP ĐƯỢC
LỜI CHÚA, CON ĐÃ NUỐT VÀO…” (Gr. 15:16)
Quý Cha và Quý Tu Sĩ mến,
Thánh
Augustinô, khoảng 400
năm sau Chúa Giêsu, đã cùng người môn đệ Chúa yêu, theo chân Chúa
Giêsu ‘đi ra núi Cây Dầu’ và khi ‘vừa rạng đông’ theo Người ‘vào lại đền
thờ...’ chiêm niệm một sự kiện thiết yếu của ơn cứu độ qua vụ xử người
nữ ngoại tình (Ga 8:1-11)… ‘Toàn dân đến với Người, và ngồi
xuống, Người giảng dạy cho họ’. Thánh Augustinô đã chứng kiến: ‘Ký lục và
Biệt phái dẫn đến một phụ nữ ngoại tình bị bắt quả tang và bắt đứng giữa
đám...’ Họ đặt vấn đề, chủ ý cho Chúa mắc bẫy, luật Môsê truyền cho chúng tôi
phải ném đá hạng đàn bà như thế, vậy Thầy dạy sao? Bởi họ cố riết hỏi, Chúa bảo
họ: ‘Trong các ông ai vô tội thì hãy ném đá trước hết người này đi!’...
‘Họ nghe thế rồi, thì kẻ trước người sau họ rút lui hết, các kẻ cao niên dẫn
đầu, mà để lại một mình Người, và phụ nữ kia đứng ở giữa...’
Thánh
Augustinô chiêm niệm chỉ Đấng vô tội, Chúa Giêsu có
quyền ‘ném đá’ chị ấy, nhưng Chúa lại phán quyết: ‘Thầy
cũng không xử tội con đâu. Đi đi! Và từ nay đừng phạm tội nữa’.
Thánh
Augustinô trải nghiệm hiện trường: còn lại người nữ đáng thương và
Đấng thương chị. Khái quát hơn: còn lại nỗi khốn cùng (miseria) và lòng thương
xót (misericordia). Thiên Chúa đặt trái tim (cor) vào nỗi
khốn cùng nhân loại (miseria).
Một
Xuyên
suốt lịch sử loài người, Thiên Chúa ‘không mệt mỏi’ (chữ của Đức Thánh Cha
Phanxicô) đặt lòng thương vào nỗi khốn cùng thân phận người: Lòng thương
đó là ‘Lời Chúa và Nhiệm Tích’. ‘Lời Chúa và Nhiệm Tích’ còn là
hồng ân sự sống thần linh trong mỗi người, như nhựa cây nho thấm nhập
nuôi sống các nhánh nho. Toàn thể dân Thiên Chúa sống bằng một nguồn
sống gồm hai phương diện ấy: ‘Lời Chúa và Nhiệm Tích’. Không phải giáo
sĩ hay tu sĩ có lương thực nào khác hơn và cũng không phải một tín hữu thầm
lặng mà thiếu điều gì.
Hai
Lời
chủ chăn tháng này xin đề cập phương diện ‘Lời Chúa’. Lời Chúa nằm
ở trung tâm đức Tin của Kitô hữu: Lời được ghi lại (Verbum scriptum), Lời
nhập thể (Verbum incarnatum), Lời được rao truyền (Verbum
praedicatum).
Như
một anh hùng ca, Thánh vịnh 115 cất tiếng: ‘Thần tượng của
chúng là bạc là vàng, do chính tay phàm nhân đã tạo: Miệng có đó nhưng chúng
không nói… và họng chúng không hề phát ra thành tiếng.’ (Tv 115:4.5.7). Tiên
tri Baruk xác quyết: ‘Lưỡi của các thần này được một thợ thủ công đánh
bóng; chúng đã được dát bằng vàng và bạc, nhưng chúng chỉ là ảo huyền và không
thể nói năng’ (Br 6:7). Những lời tiêu biểu này nhấn mạnh đặc tính nổi bật nhất
của Thiên Chúa hằng sống trong mạc khải Kinh Thánh: Thiên Chúa nói với
con người. Điều quan trọng cần khắc ghi là Lời Thiên Chúa
trong Cựu Ước chuẩn bị và hướng về biến cố trung tâm của Tân Ước: Lời-Ngôi Lời
làm người. ‘Xưa kia Thiên Chúa đã nói với cha ông nơi các tiên tri. Vào
thời sau hết, tức là những ngày này, Thiên Chúa đã nói với ta nơi một Người Con’
(Dt 1:1.2)
Ba
Mạc
khải Kinh Thánh về Lời không mang tính chất khảo luận lý thuyết nhưng là kinh
nghiệm. Kinh nghiệm nhưng không phải là bí truyền. Thiên Chúa nói với những
người được chọn, theo nghĩa rộng là các tiên tri, để qua họ, Thiên Chúa nói với
toàn dân và với nhân loại. Thiên Chúa nói bằng nhiều cách: bằng
thị kiến và các giấc mộng (Ds 12:6), với Môsê cách trực tiếp diện đối diện:
‘Miệng nói, miệng thưa’, bằng những khởi hứng nội tâm ‘xẩy có lời Đức Chúa đến
với tôi’ (Gr 1:4). Thiên Chúa còn nói những điều làm nên sự khôn ngoan nhân
loại: ‘Pharaô nói với đình thần: Kiếm đâu ra được một người được thần khí của
Thiên Chúa ứng cho như thế này?’ và nói với Giuse: ‘Sau khi Thiên Chúa đã tỏ
cho khanh biết mọi điều ấy hẳn không có ai sáng suốt khôn ngoan được như khanh’
(Kn 41:38.39).
Yếu
tố căn bản là các tiên tri đều ý thức Thiên Chúa nói với mình, cảm
nhận Thiên Chúa chiếm lĩnh mình: ‘Tự sau đàn cừu, Đức Chúa đã lấy tôi đem đi và
Đức Chúa đã phán bảo tôi: Hãy đi tuyên sấm cho dân ta là Israel’ (Am 7:15).
‘Người đã dụ dỗ tôi, lạy Đức Chúa… Người đã uy hiếp tôi và đã thắng’ (Gr 20:7).
Bốn
Lời
Chúa mang hai hiệu quả không thể tách rời và rất mạch lạc: Lời mạc khải và
Lời tác động.
Lời
Chúa soi sáng hiện tại, đọc lại quá khứ và loan báo tương lai… Thần học
gọi là mạc khải.
Lời
Chúa mạc khải khuôn vàng thước ngọc cho cuộc sống. Giao ước
Sinai là hiến chương tôn giáo và luân lý, diễn tả thành mười ‘Lời’ (Xh
20:1-17), qua đó toàn dân ý thức ‘Thiên Chúa nói’. Thiên Chúa truyền cho
Môsê: ‘Hội dân lại cho Ta để Ta cho chúng nghe biết các lời của Ta… mười
lời dạy’ (Tl 4:10.13). Lề luật mang tính chất ‘Lời Chúa’ nên các hiền
nhân và các vịnh gia nhìn nhận lề luật là suối nguồn hạnh phúc: ‘Kẻ chú
tâm nghe lời sẽ tìm thấy hạnh phúc’ (Cn 16:20).
Lời
Chúa mạc khải Thiên Chúa và hành động của Người: ‘Ta là
Đức Chúa, Thiên Chúa của ngươi, Đấng đã đưa ngươi ra khỏi đất Ai Cập, khỏi nhà
tôi mọi’ (Xh 20:2). Nếu dân Israel tôn thờ Thiên Chúa duy nhất, đó không do sự
khôn ngoan loài người, mà vì Đức Chúa đã nói với cha ông họ, sau đó với Môsê,
để tự mạc khải là Đấng Duy Nhất (Xh 3:13-15). Theo dòng lịch sử, Lời Chúa sẽ
soi sáng tiệm tiến chiều sâu ẩn tàng. Dân Chúa nhận thức Thánh ý Thiên Chúa
trong các biến cố trên đời dựa trên sứ điệp các tiên tri, được trải rộng trong
nỗ lực dòng suy tư khôn ngoan. Tất cả là thành quả từ Lời Chúa.
Lời
Chúa vượt qua giới hạn thời gian, vén màn cho thấy trước tương lai. Dân
Israel trong ánh sáng của Lời từng bước đi tới hoàn tất ý định Thiên Chúa.
Thiên Chúa phán cùng Abram: ‘Dòng giống ngươi sẽ ngụ nhờ nơi thửa đất không
thuộc về chúng. Người ta sẽ bắt chúng làm tôi. Ta sẽ xét xử, và sau đó chúng sẽ
ra đi với nhiều của cải’ (Kn 15:13.14). Lời Chúa còn đi xa hơn khi hướng
về ‘thời cuối cùng’, Thiên Chúa thực hiện trọn vẹn những lời hứa và ý định
yêu thương của Người.
Khi
Thiên Chúa nói, Chúa tác động. Đó là Lời hiệu nghiệm. Lời sinh hiệu
quả như đã tiên báo: ‘Lời của Ta, một khi đã xuất tự miệng Ta, sẽ không về lại
với Ta, hư luống, nếu không thực hiện điều Ta đã muốn, nếu không đạt được sự Ta
sai làm’ (Is 55:11).
Lời
Chúa tiếp tục thể hiện tác động tạo dựng: ‘Thiên Chúa đã phán:
Hãy có ánh sáng và ánh sáng đã có’ (Kn 1:3). Lời ban sự sống, manna
bởi trời bảo tồn sự sống các tín hữu: ‘Người ta không sống nhờ bánh mà thôi,
nhưng người ta sống nhờ bằng mọi điều xuất ra từ miệng Đức Chúa’ (Tl 8:3).
Lịch
sử Israel là sự hoàn thành các lời Thiên Chúa hứa: ‘Ta làm ứng
nghiệm lời Ta đã thề với cha ông các ngươi, là ban cho chúng đất tràn lan sữa
và mật’ (Gr 11:5). ‘Sữa và mật’ vào ‘thời sau hết’ sẽ được Đấng là ‘Lời đã
thành xác phàm’ (Ga 1:14), là ‘Con Một, Đấng ở nơi cung lòng Cha, chính Ngài sẽ
thông tri’ (Ga 1:18).
Năm
Thuật
ngữ ‘Lời Chúa’ hiếm gặp trong các sách Tin Mừng, nhưng được
dùng nhiều trong sách Tông đồ Công vụ, trong các thơ Thánh Phaolô, các thơ
chung… Sứ điệp Kitô còn dùng thuật ngữ ‘Lời Đức Chúa’, ‘Lời
Chúa Kitô’. Các Tông đồ, được đầy Thánh Thần, rao giảng Lời với nội
dung tập trung vào cuộc đời, giáo huấn, sự chết và sống lại của Chúa
Giêsu Kitô. Tận tụy phục vụ Lời, các Tông đồ loan báo, giảng dạy để
Lời được nghe và được nhận. ‘Sứ điệp Kitô’ nhấn mạnh nguồn gốc sứ điệp từ Thiên
Chúa, công trình cứu độ Thiên Chúa thực hiện trong Chúa Kitô nhập thể, chết và
sống lại… làm nên ‘Kérygma’ hay ‘Tin Mừng’, sức
mạnh ‘Vượt Qua’. ‘Lời Thiên Chúa tiến mạnh’ (TđCv 6:7).
‘Con
Một, Đấng ở nơi cung lòng Cha…’, ‘Lời
đã thành xác phàm’ là Chúa Giêsu. Thiên Chúa tuyệt đối đã bước vào trần
gian, vào lịch sử nhân loại. ‘Điều từ thuở ban đầu đã có, điều chúng tôi đã
từng nghe, điều chúng tôi đã từng thấy tận mắt, điều chúng tôi đã cung chiêm,
và tay chúng tôi đã rờ đến, về Lời sự sống, và sự sống đã tỏ hiện,
chúng tôi đã từng thấy và chúng tôi làm chứng…’ (1Ga 1:1.2)
Mầu
nhiệm sâu thẳm Tông đồ Chúa yêu chia sẻ về Đấng yêu thương mình, Chúa Giêsu,
Con Một Thiên Chúa, là Lời hiện thân Chúa Cha. Nơi Chúa Giêsu kết tinh
bản chất và mọi biểu hiện của Lời Chúa trong công trình tạo dựng, trong lịch
sử, trong thành tựu ơn cứu độ. Giêsu-Ngôi Lời, hằng hữu cùng Chúa Cha,
là ‘Nguyên Thủy’ và là Thiên Chúa, phá tan bóng tối tri thức và luân lý của thế
gian, soi sáng mầu nhiệm về Chúa Cha và Thánh Thần (Ga 14:9.26). ‘Ngôi Lời đã
làm người và chúng ta đã được ngắm vinh quang của Người’ (Ga 1:14). Tông đồ
Gioan nói về Thầy mình không đơn thuần một sứ điệp mà chiêm ngắm mối
thân thương độc đáo của Thầy với Chúa Cha.
Chúa
Giêsu loan Tin Mừng Nước Thiên Chúa.
Người đem vào trần gian ân sủng và sự thật. Dân chúng nhìn nhận Người là một
tiên tri, một tôn sư, giảng dạy với ‘uy quyền’. Chân lý xuất phát tự chính
Người bền vững: ‘Trời đất sẽ qua đi, nhưng lời Ta nói sẽ không bao giờ qua đi’
(Mt 24:35). Xác định này đưa đến mầu nhiệm… Tông đồ Gioan cho biết Chúa Giêsu
nói lời Thiên Chúa (Ga 3:34), ‘Cha đã dạy Ta làm sao, Ta nói vậy’ (Ga 8:28).
Chính vì thế ‘Lời Ta đã nói với các ngươi là Thần khí và là sự sống’ (Ga 6:63).
Chúa Giêsu xác tín mình làm một trong Cha (x. Ga 10:30), nên nâng tầm
lời của Người và chính Người thành đối tượng lòng tin và nguồn sống: ‘Cha
yêu mến Con và đã ban cho mọi sự trong tay Ngài. Kẻ nào tin vào Con, thì có sự
sống đời đời’ (Ga 3:35.36): ‘Hãy nghe lời Ta’ (Ga 5:24), ‘Ai thuộc về sự thật
thì nghe được tiếng Ta’ (Ga 18:37), ‘Hãy giữ lời Ta’ (14:23), ‘Hãy giữ điều răn
của Ta’ (Ga 15:10).
Chúa
Giêsu mạc khải Người là Thiên Chúa qua các phép lạ. Lời Chúa thanh tẩy tội lỗi (Mt 9:1-7).
Chúa truyền ban quyền năng phi thường cho nhóm mười hai. Lời thiết lập Giao Ước
mới: ‘Hãy cầm lấy mà ăn, này là Mình Ta’… ‘Hãy uống chén này hết thảy, vì này
là Máu Ta, máu Giao ước đổ ra vì nhiều người để nên ơn tha tội’ (Mt
26:26-28). Người đưa nhân loại vào cuộc khải hoàn chung cuộc: ‘Tôi
đã thấy trời mở ra… Người mặc chiến bào nhúng máu, và danh hiệu gọi Người
là Lời Thiên Chúa… Phúc thay và thánh thiện dường nào, kẻ được
thông phần vào cuộc phục sinh thứ nhất’ (Kh 19:11.13; 20:6).
Anh
chị em thân mến,
Giáo
hội, vâng lệnh Chúa truyền, công bố Tin Mừng cứu độ mà Chúa Giêsu đã khởi
đầu. Giáo hội phát triển làm một với sự tăng trưởng của Lời cứu
độ. Dù người đời giam tù xiềng xích các Tông đồ nhưng không thể xiềng
xích Lời Thiên Chúa, ‘Lời cứu độ’, ‘Lời sự sống’… Lời của Đấng đã được Chúa Cha
tôn vinh là ‘Chúa’ (Phil 2:11) ngự bên hữu Chúa Cha, được nói qua các Tông đồ,
và Chúa ‘củng cố Lời bởi những phép lạ kèm theo’ (Mc 16:20).
Đứng
trước Lời Chúa, ‘Ngôi Lời làm Người’…, bóng tối không đón nhận (x. Ga 1:5), thế
gian không nhận biết (x. Ga 1:10), cả người nhà của Chúa cũng không tiếp nhận
(x. Ga 1:11)… Lời rơi vào cuộc thương khó… vì bị cho là ‘sống sượng’ (Ga
6:60). Tuy nhiên, những ai ‘tin vào Thánh Danh’ (Ga 1:12) sẽ ‘do sự sung mãn
của Người… lãnh nhận trùng điệp ân sủng’ (Ga 1:16), được làm con Thiên
Chúa (x. Ga 1: 12).
Ta
suy tư thế nào và sẽ làm gì… trước lời các Tông đồ ngỏ với cộng đoàn: ‘Chúng
tôi sẽ chuyên lo cầu nguyện và phục vụ Lời’ (TđCv 6:4)?
+ Gioan Đỗ Văn Ngân
Giám mục Giáo phận Xuân Lộc
Nguồn: giaophanxuanloc.net(05.09.2023)
Nguồn: Hội Đồng Giám Mục Việt Nam - hdgmvietnam.com
