ĐỪNG SỢ NÊN THÁNH!
WHĐ (27.08.2023) – Tôi viết bài này cho bạn và
cho chính tôi nữa. “Nên thánh sao khó quá?” - Tôi cảm thấy như vậy. Lý do là
tôi cần từ bỏ nhiều điều để bước vào con đường trọn hảo của Đức Giêsu. Nói cách
khác, tôi muốn làm thánh, nhưng phải dễ dàng hoặc cần rất nhiều ơn của Chúa.
Kinh nghiệm cho thấy, nên thánh cũng dễ nhưng cũng khó. Còn ơn Chúa luôn luôn
có để giúp chúng ta nên thánh.
Khi suy nghĩ về chủ đề này, tôi nhớ đến tài liệu
rất quý mà Đức Giáo Hoàng Phanxicô viết cho những ai muốn nên thánh: Tông huấn “Gaudete et exsultate - Hãy Vui Mừng Hoan Hỷ”[1].
Khi đọc Tông huấn này, tôi thêm tinh thần để sống thánh thiện hơn trong chính
hoàn cảnh cụ thể của mình.
1. Nên thánh không phải là ý tưởng mơ hồ
Ngay từ đầu, Đức Giáo hoàng nhắc lại ơn gọi của
tất cả chúng ta là ơn gọi nên thánh. Với bí tích Thánh tẩy, chúng ta trở nên
con cái Chúa. Mỗi người được Thiên Chúa mời gọi nên người con tốt trong ánh mắt
của Thiên Chúa. Thực tế trong Giáo hội đã, đang và sẽ có rất nhiều con Chúa là
những vị thánh. Bởi đó, Đức Giáo hoàng Phanxicô nhấn mạnh đến thực tế này: Các
Thánh ngay bên cạnh chúng ta. Chẳng hạn thấy một người tốt lành đang hăng say
phục vụ anh chị em của mình. Người ấy đang trở nên thánh. Hoặc nói như ví dụ của
Đức Giáo hoàng:
“Sự thánh thiện trong những bậc cha mẹ đang dưỡng dục con
cái mình với rất nhiều tình mến, trong những người chồng và những người vợ đang
làm việc vất vả để nuôi sống gia đình, trong các bệnh nhân, trong những vị nữ
tu luống tuổi nhưng vẫn vui tươi” (Gaudete et exsultate, số 7).
Nhất là khi chúng ta nhớ đến một vị thánh nào
đó. Nhân đức của họ dĩ nhiên là tốt lành, nhưng một sự thật là họ cũng sống như
chúng ta. Nghĩa là cuộc đời các thánh cũng gặp những khó khăn; họ phải chiến đấu
để nên con cái Chúa, làm chứng cho Thiên Chúa trong hoàn cảnh cụ thể của mình.
Thử nhớ lại chính vị thánh mà chúng ta chọn làm bổn mạng. Họ từng là một vị
thánh giữa đời thường. Họ ý thức Thiên Chúa kêu gọi họ trở nên thánh thiện.
Chúng ta cũng được mời gọi như thế. Thực vậy, Giáo hội mời gọi mỗi người trên mọi
nẻo đường của mình, hãy trở nên thánh “người
này theo cách này, nhưng người kia thì theo cách khác”[2].
Đức Giáo hoàng Phanxicô nhấn mạnh cho chúng ta
sự thật này: Nên thánh không phải là chuyện độc quyền. Nghĩa là ai cũng có thể
nên thánh và được mời gọi nên thánh giữa đời. Trong nhãn quan thần học về sự
thánh thiện của Đức Giáo hoàng, nên thánh rất đơn giản. Tôi trích ở đây hai chỉ
dẫn cụ thể mà Đức Giáo hoàng đã viết trong Tông huấn này:
a.
Không nói hành nói xấu
Đức Giáo hoàng gợi ý cho chúng ta về tiến
trình nên thánh từ những hành động thật nhỏ. Ví dụ như một người phụ nữ đi ra
chợ để mua sắm; tại đó, bà gặp một người hàng xóm và bắt đầu nói chuyện với bà
ta, và bà ta rồi phê bình lung tung. Mặc dầu vậy, người phụ nữ ấy vẫn nhủ thầm
trong lòng rằng: “Không, tôi sẽ không nói xấu về bất cứ ai nữa!” Đó là một bước
để tiến gần tới sự thánh thiện. Về tới nhà, con của bà muốn nói cho bà biết về
những điều tưởng tượng của nó, và dù rằng bà đang rất mệt, nhưng bà vẫn ngồi xuống
bên cạnh con mình và lắng nghe nó với tất cả sự kiên nhẫn và tình mến. Đó là sự
hy sinh tiếp theo, nó giúp người ta nên thánh.
Ví dụ thứ hai, Đức Giáo hoàng trích câu chuyện
nên thánh của Đức Hồng Y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận. Trong lao tù biệt
giam, Đức Hồng Y đã quyết định: “Tôi sống trong khoảnh khắc này và lấp đầy nó bằng
tình mến”; và cách thức để làm cho việc đó trở thành cụ thể, là như sau: “Coi mỗi
ngày là một cơ hội để thực hiện những điều nhỏ bé với một cách thức vĩ đại.”[3]
Kể cả sau này, Đức Hồng Y không bao giờ càm ràm, nói xấu về những người đã gây
đau khổ cho ngài!
Hai ví dụ trên đây cho thấy họ đã sống theo lời
dạy của Chúa Giêsu: “Anh em đừng xét
đoán, để khỏi bị xét đoán” (Mt
7,1). Hoặc, “các con hãy yêu thương thù địch
và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi các con” (Mt 5,43-44). Lý do là Thiên Chúa muốn chúng ta hãy nên thánh (1Tx
4,3).
b. Chu
toàn bổn phận của chính mình
Tôi thường rơi vào cám dỗ này: mình phải làm
điều gì vĩ đại để nên thánh, chẳng hạn như tử đạo. Không! Chúa không mời gọi
tôi đi tìm cái chết. Những vị thánh tử vì đạo cũng không đi tìm cái chết. Họ vì
tình yêu và sẵn lòng làm chứng cho Thiên Chúa, nên họ sẵn lòng chết để cho Danh
Chúa được cả sáng.
Trước thời đại tục hóa như hiện nay, dường như
Chúa mời gọi tôi tử đạo theo một cách khác. Ngôn ngữ thiêng liêng gọi là “tử đạo
trắng” mà Đức Giáo Hoàng ví dụ ở đây: Bạn được gọi để sống đời thánh hiến ư?
Hãy nên thánh bằng việc vui sống trọn lời cam kết của bạn. Bạn đã kết hôn ư?
Hãy nên thánh bằng đời sống yêu thương và chăm sóc cho chồng hoặc vợ mình, như
Đức Kitô yêu thương và chăm sóc Hội Thánh. Bạn đang làm việc kiếm sống ư? Hãy
nên thánh bằng cách làm việc liêm chính và hết khả năng năng để phục vụ anh chị
em mình. Bạn là cha mẹ hay là ông bà ư? Hãy nên thánh bằng việc kiên trì giáo dục
con cháu cách thức bước theo Chúa Giêsu. Bạn đang nắm giữ một địa vị quyền bính
ư? Hãy nên thánh bằng cách làm việc phục vụ cho công ích và từ bỏ tư lợi[4].
Những ví dụ trên chỉ nên thánh khi chúng ta nối
kết chúng với Thiên Chúa. Vì lý do này, liền sau đó Đức Giáo hoàng nhấn mạnh đến
“sứ mạng của chúng ta trong Chúa Kitô”
(X. số 19-24). Khi trăn trở điều này cũng là lúc chúng ta đang nguyện cầu. Nói
một cách khác, nếu không trăn trở nên thánh, không quan tâm đến đời sống thiêng
liêng, thì tôi cũng rất khó cầu nguyện. Thiên Chúa và Giáo hội muốn đẩy mỗi người
về chân trời thánh thiện. “Hãy để cho
mình được biến đổi, hãy để cho mình được canh tân bởi Chúa Thánh Thần, để điều
đó trở nên có thể, cũng như để cho sứ mạng đầy giá trị của bạn không gặp trở ngại”
(số 24).
Ước gì tôi và bạn đừng quên mình đang được mời
gọi nên thánh, mỗi ngày một chút…!
2. Kẻ thù của sự thánh thiện
Tôi thường rơi vào cám dỗ này: “Ôi, tôi là kẻ có tội, không xứng đáng nên
thánh!” Trong khi đó, Thiên Chúa “không thua” những người có tội với lòng
sám hối ăn năn, nghĩa là họ muốn sống tốt hơn. Thiên Chúa chỉ “bó tay” với những
người không có tinh thần cầu tiến. Không vị thánh nào không có quá khứ, chẳng tội
nhân nào mà không có tương lai.
Từ kinh nghiệm trên đây, Đức Giáo hoàng chỉ ra
hai kẻ thù khiến chúng ta khó nên thánh: Ngộ Đạo Thuyết (Gnostizismus), và thuyết
Pelagius. Tông huấn không đi vào phân tích lịch sử của hai thuyết này; nhưng
thay vào đó, Đức Giáo hoàng chỉ ra hai thuyết này hoạt động một hình thức khác
trong thời đại của chúng ta.
a. Thuyết
ngộ giáo
Thuyết này được diễn tả theo ngôn ngữ hiện nay
theo kiểu: Thế gian là chốn đọa đày. Chúng ta phải thoát tục, rời xa thế giới,
loại bỏ những gì là phàm tục để hướng đến thế giới thánh thiêng. Người cực đoan
hơn cho rằng: “Không có chuyện thánh thiện
trong xã hội này, trong công việc làm ăn, trong những chuyện hằng ngày đều nhuốm
mùi tội lỗi.” Họ muốn tách bạch chuyện đạo và chuyện đời. Muốn nên thánh, họ
phải thoát đời, phải học hành, dấn thân sâu vào thế giới thiêng liêng như những
thần học gia. Trước thực trạng này, Thánh Gioan Phaolô II đã cảnh báo tất cả những
ai có khả năng học cao biết rộng trong Giáo hội, trước cơn cám dỗ muốn nâng niu
“một cảm giác ưu việt nào đó trên các tín
hữu khác”.
Hiểu theo lời nhắc nhớ trên, Giáo hội khuyến
khích chúng ta: ai cũng có thể nên thánh! Nói cách khác, nên thánh không phải
là nhãn hàng xa xỉ, nhưng là ân huệ dành cho hết thảy mọi người. Hoặc như nhận
xét của thánh Phanxicô Assisi và Thánh Antôn Padua: “Cơn cám dỗ xúi người ta biến kinh nghiệm Kitô giáo thành một bộ sưu tập
của những suy diễn thiêng liêng, mà rốt cục chúng sẽ làm cho chúng ta tránh xa
sự tươi sáng của Tin Mừng.”
b. Chủ
nghĩa Pelagius hiện tại
Thuyết này cho rằng tôi muốn nên thánh mà thậm
chí không cần Thiên Chúa giúp. Ý chí đóng vai trò quan trọng hơn cả ân sủng của
Thiên Chúa. Đức Giáo hoàng diễn tả điều này bằng một cụ từ: “Một ý chí thiếu khiêm tốn”. Muốn nên
thánh là điều kiện cần, nhưng điều kiện đủ là: nên thánh với một tinh thần
khiêm tốn. Nói cách khác, ân sủng của Thiên Chúa phải đóng một vai trò quan trọng.
“Người ta được chọn không phải vì muốn
hay vì chạy vạy, nhưng vì được Thiên Chúa thương xót” (Rm 9,16), và cũng quên mất rằng, “Ngài đã yêu thương chúng ta trước” (1Ga 4,19).
Để lướt thắng hai kẻ thù trên đây, Đức Giáo
hoàng mời gọi chúng ta để ý đến các nhân đức đối thần. Lý do là những nhân đức
này luôn lấy Thiên Chúa làm đối tượng và nguyên lý. Đức Mến đứng trong trung
tâm điểm của các nhân đức ấy. Điều thực sự đáng kể, như Thánh Phaolô nói, chính
là “Đức Tin hành động nhờ Đức Ái” (Gl 5,6). Chúng ta được kêu gọi hãy lưu
tâm tới Đức Ái: “Anh em đừng mắc nợ gì ai
ngoài món nợ tương thân tương ái; vì ai yêu thương thì đã chu toàn Lề Luật […].
Yêu thương là chu toàn Lề Luật” (Rm
13,8.10). “Vì tất cả Lề Luật được nên trọn
trong điều răn duy nhất này là: Ngươi phải yêu thương người thân cận như chính
mình” (Gl 5,14) (x. số 60).
Dựa trên ba nhân đức trên, Đức Giáo Hoàng khuyến
khích chúng ta dám đi ngược dòng đời để nên thánh. Cụ thể Ngài nhắc đến những Mối
phúc thật như là kim chỉ nam để dẫn chúng ta trên con đường nên thánh. Những mối
phúc này đều có thể nhận diện trong cuộc sống thường ngày của chúng ta. Chẳng hạn:
- Khả năng chịu đựng,
sự kiên nhẫn và sự dịu hiền (số 112-121),
- Niềm vui và yêu
thích sự hài hước (số 122-128),
- Can đảm và nhiệt
thành (số 129-139),
- Trong sự hiệp
thông (số 140-146)
- và Cầu nguyện
liên lỷ ( số 147-157).
3. Tạm kết
Chắc không phủ nhận nên thánh là đích đến của
phận người, nhưng cũng lắm gian truân. Thật may vì chúng ta có Thiên Chúa.
Chính Đức Giêsu vẫn đang cầu nguyện cho mỗi người chúng ta:
“Những kẻ Cha đã chọn từ giữa thế gian mà ban cho con,
con đã cho họ biết danh Cha. Họ thuộc về Cha, Cha đã ban họ cho con, và họ đã
tuân giữ lời Cha. Giờ đây, họ biết rằng tất cả những gì Cha ban cho con đều do
bởi Cha, vì con đã ban cho họ lời mà Cha đã ban cho con; họ đã nhận những lời ấy,
họ biết thật rằng con đã từ Cha mà đến, và họ đã tin là Cha đã sai con. Con cầu
nguyện cho họ” (Ga
17,1-11).
Để lời cầu nguyện trên được trọn vẹn, Đức
Giêsu cũng mời gọi chúng ta cộng tác. Hoặc nói như lời của Đức Giáo Hoàng ở cuối
Tông huấn này, chúng ta cần: chiến đấu, tỉnh thức và biện phân.
Nếu có nhiều giờ hơn, bạn có thể đọc những
trang của Tông huấn này, như lời mời gọi của Đức Giáo Hoàng Phanxicô:
“Cha hy vọng rằng, những trang sách này sẽ giúp ích cho
toàn thể Giáo hội trong việc cố gắng thúc đẩy niềm mong muốn nên thánh. Chúng
ta hãy cầu xin Chúa Thánh Thần, xin Ngài khơi lên trong chúng ta một niềm đại
khát khao nên thánh để tôn vinh Thiên Chúa hơn. Chúng ta hãy khuyến khích nhau
trong ý nguyện đó. Và như thế, chúng ta sẽ chia sẻ một niềm hạnh phúc mà thế
gian không thể cướp mất được của chúng ta” (số 177).
[1] Bản văn đầy đủ: https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/tong-huan-hay-vui-mung-hoan-hi-gaudete-et-exsultate-ve-on-goi-nen-thanh-trong-the-gioi-ngay-nay-51169
[4] xc. Bài Giáo Lý trong cuộc tiếp kiến
chung ngày 19.11.2014: L’Osservatore Romano (dt.), Jg. 44 (2014), Nr. 48
(28.11.2014), S. 2.
Nguồn: Hội Đồng Giám Mục Việt Nam - hdgmvietnam.com
