DIỄN VĂN CỦA ĐỨC THÁNH CHA LÊÔ XIV
DÀNH CHO CÁC THAM DỰ VIÊN CỦA
HỘI NGHỊ THẾ GIỚI VỀ TÌNH HUYNH ĐỆ NHÂN LOẠI LẦN THỨ III
Hội trường Clementine
Thứ Sáu, ngày 12 tháng Chín 2025
Anh chị em thân mến, bình an ở cùng anh chị em!
Xin chào mừng và cảm ơn anh chị em đã hiện diện nơi đây. Anh chị em đã đến từ nhiều nơi trên thế giới để tham dự Hội nghị Thế giới về Tình Huynh đệ Nhân loại lần thứ III (World Meeting on Human Fraternity), do Đền thờ Thánh Phêrô phối hợp với Quỹ Fratelli tutti, the Be Human Association và the Saint Peter for Humanity Foundation đồng tổ chức.
Thế giới hiện nay đang bị in dấu bởi những cuộc xung đột chia rẽ, vì vậy, việc anh chị em hiệp nhất để cất lên một tiếng “không” mạnh mẽ và can đảm với chiến tranh, và một tiếng “có” với hòa bình và tình huynh đệ là điều vô cùng quan trọng. Như Đức Thánh Cha Phanxicô đã dạy chúng ta, chiến tranh không phải là con đường đúng đắn để giải quyết xung đột. “Sẵn sàng trực diện với xung đột, giải quyết nó và làm nó trở thành mắt xích trong sợi dây của một qui trình mới.” (Evangelii Gaudium, 227) là con đường khôn ngoan nhất, con đường của những người mạnh mẽ. Sự hiện diện của anh chị em làm chứng cho sự khôn ngoan này, nó vốn liên kết các nền văn hóa và tôn giáo, và là sức mạnh âm thầm giúp chúng ta nhận ra nhau là anh chị em, bất chấp những khác biệt.
Theo Kinh Thánh, mối tương quan huynh đệ đầu tiên giữa Cain và Aben đã ngay lập tức biến thành một xung đột một cách bi thảm. Tuy nhiên, vụ sát nhân đầu tiên ấy không được phép khiến ta đi đến kết luận rằng “nó vốn đã luôn luôn như thế.” Dẫu cho bạo lực của Cain đã có từ xa xưa hay lan rộng đến đâu, nó cũng không được khoan dung như là điều “bình thường.” Trái lại, chuẩn mực được mặc khải trong câu hỏi của Thiên Chúa dành cho kẻ có tội: “Em ngươi đâu rồi?” (St 4:9). Chính trong câu hỏi này, chúng ta tìm thấy ơn gọi của mình, quy tắc và thước đo của công lý. Thiên Chúa không trả thù Cain thay cho Aben, nhưng đặt cho anh ta một câu hỏi, và câu hỏi đó vang vọng suốt dòng lịch sử.
Ngày nay, hơn bao giờ hết, chúng ta phải coi câu hỏi này là của chính mình như một nguyên tắc của sự hòa giải. Một khi nó được nội tâm hoá, nó sẽ vang lên theo cách này: “Người anh em, người chị em, anh chị đang ở đâu?” Anh chị đang ở đâu trong “kinh doanh” của những cuộc chiến tranh, làm tan nát cuộc đời của những người trẻ bị buộc phải cầm vũ khí; nhắm vào những thường dân không có khả năng tự vệ là những trẻ em, phụ nữ và người già; tàn phá các thành phố, vùng nông thôn và toàn bộ hệ sinh thái, chỉ để lại đống đổ nát và đau thương? Anh chị em đang ở đâu giữa những người di cư bị khinh miệt, bị giam cầm và bị từ chối, giữa những người tìm kiếm sự cứu rỗi và hy vọng nhưng lại chỉ tìm thấy những bức tường chắn và sự thờ ơ? Anh chị em đang ở đâu khi những người nghèo bị đổ lỗi cho chính cảnh nghèo khó của họ, bị lãng quên và bị loại trừ, trong một thế giới coi trọng lợi nhuận hơn con người? Anh chị em đang ở đâu trong một cuộc sống siêu kết nối, nơi sự cô đơn gặm nhấm các mối liên kết xã hội và khiến chúng ta trở nên xa lạ ngay cả với chính bản thân mình? Câu trả lời không thể là sự im lặng. Chính anh chị em là câu trả lời, bằng sự hiện diện, bằng sự dấn thân và lòng can đảm của anh chị em. Câu trả lời chính là chọn một hướng đi khác cho cuộc sống, cho sự tăng trưởng và phát triển.
Nhận ra người khác là anh chị em có nghĩa là giải phóng chúng ta khỏi ảo tưởng rằng chúng ta là những cá nhân đơn độc, hoặc thoát khỏi lối tư duy hình thành mối tương quan chỉ vì lợi ích cá nhân. Không chỉ có lợi ích cá nhân mới khiến chúng ta bước vào các mối tương quan. Các truyền thống tâm linh lớn và sự trưởng thành của tư duy phản biện giúp chúng ta vượt qua các mối tương quan huyết thống hoặc sắc tộc, vượt qua những mối quan hệ chỉ công nhận những người giống mình và từ chối những ai khác biệt. Điều thú vị là trong Kinh thánh, như khoa chú giải Kinh Thánh hiện đại đã tiết lộ, chính những bản văn gần đây nhất và kỹ càng nhất đã tường thuật về một tình huynh đệ vượt qua ranh giới sắc tộc của Dân Thiên Chúa và được đặt nền tảng trên điểm chung của nhân loại. Các trình thuật của sáng tạo và gia phả minh chứng rằng tất cả các dân tộc, ngay cả kẻ thù, đều có cùng một nguồn gốc, và trái đất cùng mọi sản vật của nó là dành cho tất cả mọi người, chứ không phải cho một số ít.
Ở trung tâm của Thông điệp Fratelli Tutti, chúng ta đọc thấy: “tình bằng hữu xã hội và tình huynh đệ phổ quát, có một điều cơ bản và thiết yếu cần phải nhìn nhận là: ý thức giá trị lớn lao của mỗi người, mỗi nhân vị, ở mọi lúc và mọi hoàn cảnh” (số 106).
Tình huynh đệ là tên gọi chân thực nhất của sự gần gũi. Nó có nghĩa là tái khám phá dung mạo của tha nhân. Đối với những người có đức tin, họ nhận ra Mầu nhiệm: chính hình ảnh của Thiên Chúa nơi khuôn mặt của người nghèo, người tị nạn và thậm chí cả kẻ thủ.
Anh chị em thân mến, tôi khẩn thiết mời gọi anh chị em hãy tìm ra những cách thức ở cấp địa phương và quốc tế để phát triển các hình thức mới của bác ái xã hội, những liên minh giữa các lĩnh vực tri thức khác nhau, và sự liên đới giữa các thế hệ. Đây phải là những cách tiếp cận dựa vào cộng đồng, bao gồm cả người nghèo, không chỉ như là những người nhận sự trợ giúp, mà như chủ thể của phân định và đối thoại. Tôi khuyến khích anh chị em tiếp tục công việc gieo vãi âm thầm này. Nó có thể làm phát sinh một tiến trình tham gia tập trung vào con người và tình huynh đệ, không bị giới hạn trong việc liệt kê các quyền, nhưng còn bao gồm cả những hành động cụ thể và động lực khiến chúng ta sống khác biệt trong cuộc sống hàng ngày. Chúng ta cần một “giao ước nhân loại” rộng lớn, được đặt nền không phải trên quyền lực mà trên sự quan tâm; không phải trên lợi nhuận mà trên sự cho đi; không phải trên sự nghi ngờ mà trên sự tin tưởng. Quan tâm, cho đi và tin tưởng không phải là những nhân đức chỉ để thực hành trong thời gian nhàn rỗi: chúng là những trụ cột của một nền kinh tế không giết chết, nhưng đào sâu và mở rộng sự tham gia vào sự sống.
Tôi xin cảm ơn các nghệ sĩ, những người sẽ gửi thông điệp này cho thế giới bằng óc sáng tạo của mình từ vòng tay tuyệt mỹ của hàng cột Bernini. Xin đặc biệt cảm ơn các vị đoạt giải Nobel hiện diện tại đây, vì đã soạn thảo Tuyên ngôn về Tình Huynh đệ Nhân loại ngày 10 tháng 6 năm 2023, và vì chứng tá mà họ đang làm tại các diễn đàn quốc tế.
Các bạn hãy tiếp tục nuôi dưỡng linh đạo của tình huynh đệ thông qua văn hóa, qua các mối quan hệ công việc và hành động ngoại giao. Luôn mang trong tâm khảm anh chị em lời của Chúa Giêsu trong Tin mừng Gioan: “Thầy ban cho anh em một điều răn mới, là anh em hãy yêu thương nhau; anh em hãy yêu thương nhau như Thầy đã yêu thương anh em, thì anh em cũng hãy yêu thương nhau” (Ga 13,34).
Xin cho phép lành của tôi luôn đồng hành và nâng đỡ các anh chị em.
Chuyển ngữ: TRI KHOAN (14/9/2025)
Nguồn: vatican.va
Nguồn: Hội Đồng Giám Mục Việt Nam - hdgmvietnam.com
