ĐÔI NÉT VỀ LỄ CHÚA KITÔ VUA
D.D. Emmons
WHĐ (18.11.2022) - Vào Chúa nhật
cuối cùng của năm Phụng vụ, Giáo hội cử hành trọng thể lễ Chúa Kitô Vua. Được
thiết lập vào đầu thế kỷ XX, đây là một ngày lễ nhằm tuyên xưng sự thống trị của
Chúa Kitô trên mọi khía cạnh trong cuộc sống của chúng ta.
Đâu là bối cảnh lịch sử và ý nghĩa của ngày lễ Chúa Kitô Vua?
Vào năm 1922, khi Đức Pio XI, vị
Giáo hoàng thứ 259 của Giáo hội Rôma được bầu chọn và bắt đầu sứ vụ mục tử hoàn
vũ, thì phần lớn thế giới vẫn đang trong tình trạng hỗn loạn của giai đoạn vừa
kết thúc Thế chiến thứ I (1914-1918).
Với bối cảnh chính trị phức tạp
khi các chính phủ đang trong sự lũng đoạn kinh tế, thất nghiệp tràn lan và người
dân ở nhiều nơi thực sự lâm vào cảnh chết đói. Nên, dù chiến tranh đã kết thúc
nhưng sự ổn định trật tự xã hội và chính trị chưa thực sự được vãn hồi. Các cường
quốc chiến thắng đã tìm kiếm sự trừng phạt nghiêm khắc và những khoản bồi thường
vô lý từ những người Đức bại trận thông qua Hiệp ước Versailles. Vì thế, bầu
khí bi quan, cảm giác bất lực, đi kèm với sự thù hận giữa các quốc gia ngày
càng rõ nét và gia tăng đã tạo điều kiện cho sự trỗi dậy của các bạo chúa.
Trước tình cảnh này, dân chúng
bám lấy bất cứ ai khơi lên cho họ niềm hy vọng, đưa ra một số đường hướng để
thoát khỏi sự hỗn loạn, và hứa mang lại cho họ một cuộc sống ấm no. Nhiều người
coi Giáo hội và giáo huấn luân lý đã lỗi thời, không còn phù hợp với thế giới của
thế kỷ XX nữa. Tư duy hiện đại cho phép rằng, Đức Kitô có thể là vua trong đời
sống riêng tư cá nhân, nhưng chắc chắn không phải trong cuộc sống công cộng. Những
điều này đã hấp dẫn các nhà độc tài mới nổi, họ tìm cách lấy lòng người dân qua
việc tìm cách loại trừ Thiên Chúa khỏi cuộc sống hàng ngày.
Do đó, nhiều thể chế ủng hộ việc
trục xuất Chúa Giêsu hoàn toàn, không chỉ khỏi xã hội, mà còn khỏi cả gia đình.
Khi các quốc gia được hồi sinh, và các chính phủ tái cơ cấu, nền tảng chính
sách và luật pháp của họ thường được thiết lập mà không liên quan đến các
nguyên tắc Kitô giáo.
Khẳng định vương quyền của Chúa Kitô
Đối diện với trào lưu này, Đức
Pio XI nhận ra rằng khi ủng hộ lối sống bị chi phối bởi chủ nghĩa thế tục, lợi
thế vật chất, và hy vọng hão huyền do các bạo chúa tạo ra, dân chúng đang dần
phủ nhận Chúa Kitô. Đồng thời, ngài cũng xác định bổn phận của mình là phải
đương đầu với các thế lực chính trị và kinh tế đang lấn át vương quyền của Chúa
Giêsu. Để thực hiện điều này, ngài đã dành riêng triều đại Giáo hoàng của mình
cho “Sự bình an của Chúa Kitô trong Vương
quốc của Chúa Kitô” (Pax Christi in Regno Christi).
Năm 1925, Đức Pio XI tổ chức Năm
thánh trọng thể đánh dấu 1.600 năm Công đồng Nicaea. Được nhóm họp vào năm 325,
các nghị phụ của Công đồng đã khẳng định Thiên tính trọn vẹn của Chúa Giêsu
Kitô, Thiên Chúa Con, đồng bản tính với Thiên Chúa Cha. Lời tuyên bố của Công đồng
đã trở thành một tín điều mà sau đó được mở rộng thành Kinh tin kính Nicene, mà
chúng ta vẫn tuyên xưng trong Thánh lễ Chúa nhật và lễ Trọng.
Trong suốt Năm Thánh, Đức Pio XI
không ngừng nhấn mạnh đến Vương quyền của Chúa Kitô như được tuyên xưng trong
Kinh tin kính: “Nước Người sẽ không bao
giờ cùng”. Cụ thể, chủ đề về Vương quyền của Chúa Kitô liên tục xuất hiện
trong việc cử hành lễ Truyền tin, lễ Hiển linh, lễ Biến hình, và lễ Thăng thiên
của Giáo hội.
Để nhìn nhận Đức Giêsu Kitô chính
là vị vua tối cao duy nhất, Đấng thống trị bằng sự thật và tình yêu đối với mọi
người, mọi quốc gia, và mọi tương quan trần thế, vào ngày 11. 12. 1925 khi kết
thúc năm Thánh, Đức Pio XI đã ban hành Thông điệp Quas Primas, cho thêm ngày lễ “Chúa
Giêsu Kitô Vua của chúng ta” vào Lịch Phụng vụ của Giáo hội.
Theo hướng dẫn của Thông điệp Quas Primas, Lễ Chúa Kitô Vua được cử
hành hằng năm vào Chúa nhật cuối cùng của tháng Mười. Với sự chọn lựa này, Lễ
Chúa Kitô Vua rơi vào 1 tuần trước lễ Các Thánh, và 4 tuần trước Mùa Vọng như lời
nhắc nhở rằng Chúa Giêsu Kitô không chỉ là Vua của thế giới, trị vì giữa các quốc
gia mà Người còn là vị Vua vĩnh cửu, được tôn vinh bởi Các Thánh trên thiên quốc,
và một ngày nào đó Người sẽ trở lại để phán xét loài người.
Ngoài ra, trong Thông điệp này, Đức
Pio XI cũng lưu ý rằng sự hỗn loạn xảy ra không ngừng do ảnh hưởng của chủ
nghĩa duy thế tục (secularism) như một
cơn “bệnh dịch xã hội” âm ỉ hủy hoại
xã hội loài người. Chủ nghĩa này, về phương diện đức tin, chối bỏ vương quyền
Chúa Kitô trên các dân tộc, dần dà xem Kitô giáo như một tôn giáo tự nhiên hoặc
chỉ còn là một cảm thức tôn giáo. Về phương diện xã hội, phủ nhận quyền của
Giáo hội trong việc giáo dục và hướng dẫn con người đến hạnh phúc vĩnh cửu… Tất
cả những điều này khiến nền móng xã hội bị lung lay và có nguy cơ sụp đổ.
Đức Pio XI nhắc nhở các chính phủ
quốc gia về việc:
“Chúa Kitô, Đấng đã bị loại ra khỏi đời sống
công cộng, bị khinh miệt, bị bỏ rơi và bị phớt lờ, sẽ trừng phạt một cách
nghiêm khắc nhất đối với những xúc phạm này; vì phẩm giá Vương giả của Người
đòi hỏi các quốc gia phải tuân theo các giới răn của Thiên Chúa và các nguyên tắc
Kitô giáo, cả trong việc ban hành luật pháp và thực thi công lý, cũng như trong
việc cung cấp cho giới trẻ một nền giáo dục đạo đức lành mạnh” (số 32).
Ngày lễ để tận hiến
Đức Pio XI hướng dẫn các tín hữu
sử dụng ngày lễ hàng năm này như một dịp để tận hiến, hoặc canh tân sự thánh hiến
của họ cho Thánh Tâm Chúa Giêsu, liên kết việc cử hành ngày lễ với lòng sùng
kính Thánh Tâm và Chúa Kitô hằng sống trong Bí tích Thánh Thể. Đức Thánh Cha
cũng kêu gọi tín hữu Công giáo phạt tạ cho chủ nghĩa vô thần lan rộng và được
thực hành ở nhiều quốc gia.
Ngoài ra, Thông điệp cũng thúc đẩy
tín hữu nhiệt tâm với sứ mạng truyền giáo. Người tín hữu không thể thụ động và
nhút nhát nhưng phải ý thức mình là những chiến sĩ và phải lao mình vào cuộc
chiến đấu cho vương quyền Chúa Kitô, và “tái
lập mọi sự trong Chúa Kitô”. Chính Đức Piô XI là người đã thành lập tổ chức
Công giáo tiến hành, nhằm phát triển xã hội dưới ánh sáng cứu độ của Chúa Kitô
và giáo huấn của Giáo hội.
Đến năm 1969, Đức Giáo Hoàng
Phaolô VI đã thực hiện một số bước nhằm nâng cao chứng tá của ngày lễ. Để nhấn
mạnh triều đại hoàn vũ của Chúa Kitô, ngài đã đổi tên ngày lễ từ Chúa Giêsu Kitô Vua thành “Chúa Giêsu Kitô Vua Vũ Trụ” (Domini
Nostri iesu Christi Universorum Regis). Đồng thời, nhằm làm nổi bật hơn nữa sự
liên kết giữa Vương quyền của Chúa Kitô với cuộc giáng lâm lần thứ hai của Người
để xét xử thế giới, Đức Phaolô VI đã dời ngày lễ Chúa Giêsu Kitô Vua vào Chúa nhật cuối cùng của năm Phụng vụ,
và nâng lên thành bậc lễ Trọng.
Ngày nay, khi tại nhiều nơi trên
thế giới, hòa bình vẫn còn vắng bóng; trật tự xã hội, chính trị và kinh tế luôn
bị chao đảo; và dưới nhiều hình thức, nhiều quốc gia vẫn tiếp tục chối bỏ ánh
sáng Tin Mừng. Chúng ta dâng lời tạ ơn khi có cơ hội cử hành Lễ Chúa Kitô Vua—
vì hơn bao giờ hết, thế giới ngày nay cần chứng tá của chúng ta về Vương quyền
của Chúa Kitô trên mọi thụ tạo.
Vương quyền của Chúa Kitô
Trong Thông điệp Quas Primas, Đức giáo hoàng Pio XI, phân
tích rõ:
Sự nổi loạn của các cá nhân và quốc gia chống
lại quyền bính của Đức Kitô đã tạo ra những hậu quả đáng trách… mầm mống của sự
bất hòa gieo rắc khắp nơi; những thù hận cay đắng và sự kình địch giữa các quốc
gia, vẫn luôn gây nhiều cản trở đến sự nghiệp hòa bình. Lòng tham vô độ thường
được che giấu dưới lớp vỏ tinh thần đại chúng và lòng yêu nước, và gây ra biết
bao mối bất hoà riêng rẽ; Sự ích kỷ mù quáng và thái quá, khiến con người không
tìm kiếm điều gì khác ngoài sự thoải mái và lợi ích của bản thân, và đo lường mọi
thứ bằng thước đo của sự ích kỷ; Thiếu sự hòa bình trong đất nước, bởi vì người
dân lãng quên hoặc bỏ bê nhiệm vụ của mình; Sự hiệp nhất và bền vững của gia
đình bị xói mòn; Tóm lại, xã hội, bị lung lay đến tận gốc rễ và đang trên đường
hủy diệt. Tuy nhiên, chúng ta hy vọng chắc chắn rằng Lễ Chúa Kitô Vua, mà trong
tương lai sẽ được cử hành hàng năm, có thể đẩy nhanh sự trở lại của xã hội với
Đấng Cứu độ yêu thương của chúng ta. (số 24)
"Quyền lực" của Chúa Giêsu Kitô
Nhưng “quyền lực” của Chúa Kitô Vua hệ tại ở điều gì? Đức giáo
hoàng Bênêđictô XVI, trong buổi đọc Kinh Truyền tin vào ngày lễ Chúa Kitô Vua,
22. 11. 2009, đã giải thích:
Đó không phải là quyền lực của các vị vua
chúa hoặc những người vĩ đại trên trần gian này; Đó là quyền lực thánh thiêng để
ban sự sống đời đời, giải thoát khỏi sự dữ, đánh bại ách thống trị của sự chết.
Đó là quyền lực của tình yêu có thể lôi kéo điều thiện từ điều ác, có thể làm
tan chảy một trái tim chai đá, đem lại hòa bình giữa những xung đột gay gắt nhất
và thắp lên hy vọng trong bóng tối dày đặc nhất.
Vương quốc Ân sủng này không bao giờ áp đặt
nhưng luôn tôn trọng quyền tự do của chúng ta. Chúa Kitô đến “để làm chứng cho
sự thật” (Ga 18, 37), như Người đã tuyên bố với Philatô: ai chấp nhận lời chứng
của Người thì phục vụ dưới “ngọn cờ” của Người…. Do đó, mọi lương tâm đều phải
đưa ra lựa chọn. Tôi muốn đi theo ai? Thiên Chúa hay ma quỷ? Sự thật hay sự giả
dối? Việc chọn Chúa Kitô không đảm bảo thành công theo tiêu chí thế gian, nhưng
đảm bảo sự bình an và niềm vui mà chỉ mình Người mới có thể ban cho chúng ta.
Qua mọi thời đại, điều này được minh chứng bởi kinh nghiệm của nhiều người nam
nữ, những người mà, nhân danh Chúa Kitô, nhân danh sự thật và công lý, đã có thể
chống lại những cám dỗ của quyền lực trần thế bằng những chiếc mặt nạ phòng độc
khác nhau, đến độ họ đã đóng ấn lòng trung thành của mình bằng sự tử đạo.
Mừng lễ Chúa Kitô Vua, chúng ta
được mời gọi để một lần nữa, xác tín rằng:
Dù sống giữa một thế giới 8 tỷ
người, với sự bấp bênh trước bao cảnh đau thương của chiến tranh, hận thù,
nghèo đói, thiên tai, và thế lực sự dữ tung hoành khắp nơi, chúng ta vẫn vững
niềm trông cậy, vì chỉ duy Vua Giêsu,
- một vị Vua không thiết lập triều
đại bằng vũ khí, tranh giành nhưng bằng cái chết tự hiến trên thập giá;
- một vị Vua không cai trị bằng
vũ lực, nhưng bằng tình yêu thương, phục vụ;
- một vị Vua không có lãnh thổ
trên bản đồ thế giới, nhưng nằm sâu trong trái tim con người;
- mới có thể giúp cho con người
tìm ra ý nghĩa, lẽ sống của đời mình;
- mới có thể mang lại cho con người
sự bình an, tự do, và hạnh phúc đích thực;
- Và mới có thể dẫn dắt con người
hoàn tất hành trình dương thế để đạt đến cuộc sống trên Vương quốc vĩnh cửu.
Nt. Anna Ngọc Diệp, OP
Dòng Đa Minh Thánh Tâm
Theo: simplycatholic.com
Nguồn: Hội Đồng Giám Mục Việt Nam - hdgmvietnam.com
